Dyslalia to jedno z najczęstszych zaburzeń mowy występujących u dzieci. Oznacza trudności w prawidłowym wymawianiu poszczególnych głosek. Nie chodzi o drobne, rozwojowe przekręcenia słów, które często pojawiają się u maluchów uczących się mówić, lecz o utrwalone błędy, które utrudniają zrozumienie wypowiedzi. Dziecko z dyslalią może zastępować pewne głoski innymi, zniekształcać ich brzmienie lub całkowicie je opuszczać. Taki sposób mówienia sprawia, że komunikacja staje się trudniejsza, a dziecko często zaczyna się wstydzić własnego głosu lub unikać rozmów.
Czego dotyczy to zaburzenie?
Zaburzenie może dotyczyć jednej głoski lub kilku jednocześnie. Czasem dziecko ma problem tylko z wymową r, innym razem z całymi grupami spółgłoskowymi, takimi jak: sz, ż, cz czy dż. Wbrew pozorom nie jest to kwestia lenistwa ani braku ćwiczeń. Dyslalia często wynika z przyczyn anatomicznych, takich jak: zbyt krótkie wędzidełko języka, nieprawidłowy zgryz, osłabione napięcie mięśniowe w obrębie buzi lub języka. Oprócz tego z nawyków oddechowych i połykania, które utrudniają poprawną artykulację. Czasem wpływ mają również czynniki emocjonalne lub środowiskowe – zbyt mała stymulacja mowy w domu, nadmierne korzystanie z ekranów czy zbyt szybkie tempo życia.
Warto pamiętać, że wczesne zauważenie problemu ma ogromne znaczenie. Jeśli dziecko po ukończeniu czwartego roku życia nadal wymawia głoski nieprawidłowo lub często je pomija, warto umówić się na konsultację z logopedą. Wczesna diagnoza i odpowiednie ćwiczenia pozwalają szybko przywrócić prawidłowy rozwój mowy i zapobiec problemom w nauce czytania oraz pisania.
Jak wygląda leczenie dyslalii u dzieci?
Leczenie dyslalii zawsze zaczyna się od diagnozy. Logopeda przeprowadza rozmowę z rodzicem, obserwuje sposób mówienia dziecka, bada jego narządy artykulacyjne i określa, z jakiego powodu pojawiają się błędy. Czasami potrzebna jest współpraca z innymi specjalistami, na przykład laryngologiem, ortodontą czy fizjoterapeutą, ponieważ mowa to złożony proces, w który zaangażowane jest całe ciało (od oddechu po napięcie mięśni twarzy).
Terapia logopedyczna odbywa się w formie indywidualnych spotkań. Logopeda pokazuje dziecku, jak prawidłowo układać język, wargi i zęby podczas wymawiania danej głoski. Uczy poprzez zabawę – wierszyki, gry, dmuchanie piórek, ćwiczenia oddechowe i ruchowe. Najważniejsze jest, aby dziecko czuło się swobodnie i czerpało radość z nauki. Efekty nie pojawiają się z dnia na dzień, ale przy regularnej pracy postępy są zauważalne już po kilku tygodniach.
Jaka jest rola ćwiczeń w domu?
Ogromną rolę w leczeniu odgrywa codzienna praca w domu. To właśnie rodzic, poprzez krótkie, regularne ćwiczenia, utrwala to, czego dziecko nauczyło się podczas zajęć. Wystarczy kilka minut dziennie, by wypracowany na terapii dźwięk utrwalił się w codziennej mowie. Ważne, by ćwiczyć z dzieckiem w atmosferze zabawy, a nie obowiązku. Pozytywne emocje sprzyjają nauce, dlatego warto chwalić każdy, nawet najmniejszy sukces.
Rodzice często pytają, ile trwa leczenie dyslalii. Nie ma jednej odpowiedzi, ponieważ każde dziecko jest inne. U jednych wystarczy kilka miesięcy, u innych proces trwa dłużej, szczególnie gdy problem obejmuje wiele głosek lub współwystępują inne trudności rozwojowe. Najważniejsze jest systematyczne działanie i współpraca między terapeutą a rodziną.
Dyslalia nie jest powodem do wstydu, lecz sygnałem, że mowa potrzebuje wsparcia. Dziecko, które dzięki terapii zaczyna mówić wyraźnie, zyskuje pewność siebie, chętniej nawiązuje kontakty i lepiej radzi sobie w szkole. Każde prawidłowo wypowiedziane słowo to mały sukces, który prowadzi do dużej zmiany w życiu małego człowieka.
Dlatego jeśli zauważasz, że Twoje dziecko ma trudności z wymową, nie czekaj, aż samo minie. Skonsultuj się z logopedą i rozpocznij terapię. Im szybciej podejmiesz działanie, tym szybciej mowa dziecka stanie się wyraźna, a jego komunikacja z otoczeniem swobodna i radosna.